Tropenzorgen

Geregeld krijgt de NVKP vragen over vaccinaties die mogelijk nodig zijn bij reizen naar andere landen. Wij steken op dit moment al onze energie  in informatieverstrekking mb.t vaccinaties in het kader van het Rijksvaccinatieprogramma. U zult op deze site dan ook tevergeefs zoeken naar specifieke informatie over  reizigersvaccinaties naar landen zoals Egypte, Indonesië, India e.d.   Uw lokale GGD en/of reisorganisatie zou voldoende kennis in huis dienen te hebben om u hierbij te helpen.

Om u enigszins van dienst te zijn volgt hieronder algemene informatie betreffende een aantal ziektes en vaccinaties. Voor actuele en uitgebreidere informatie wordt u verwezen naar een aantal telefoonnummers en websites. Voor informatie over mogelijke alternatieven en begeleiding bij de vaccinaties kunt u terecht op het adres onder aan het artikel.

U gaat op reis

Voordat u op reis gaat is het verstandig een aantal zaken te overdenken.

Zorg dat u bekend bent met het land(gebied)waar u heen gaat.

Zorg dat u op de hoogte bent welke vaccinaties verplicht zijn.

Zorg dat u uitgerust op vakantie gaat. Stress en vermoeidheid hebben invloed op uw weerstand en maken u gevoeliger voor ziektes.

Zorg dat u de tijd neemt te wennen aan de omstandigheden in het land van uw bestemming. Het weer, de luchtvochtigheid, het eten en de vele indrukken hebben invloed op uw weerstand. Bedenk bijvoorbeeld dat wij in een tropisch land meer zweten en dat het ongeveer 10 dagen duurt om daar aan te wennen. Het is dus van belang voldoende zout te gebruiken.

Zorg voor een goede geïmpregneerde klamboe in de tropen(min.0,2 gram/m² permetrine)

Drink water uit flessen.

Eet geen twee soorten fruit tegelijk en geef de voorkeur aan fruit in de schil.  Vooral onrijpe mango's geven veel maag en darmklachten.

Zorg voor een goed hoofddeksel. De kleur rood (oranje)voorkomt het beste een zonnesteek.

When in Rome do as the Romans do.  Dit is een oude uitspraak die ook nu zeker nog geldt. Zorg dat u zich aanpast aan de omstandigheden waarin u zich bevindt.

De juiste informatie

Voor actuele en juiste informatie omtrent reizigersvaccinaties kunt u terecht bij.

Havenziekenhuis, Travel Clinic

Academisch Medisch Centrum

ANWB Reisinformatielijn

KLM Travel Clinic Schiphol

Medische Dienst Schiphol

www.serviceapotheek.nl

www.tropenzorg.nl

De ervaring leert dat GGDs vaak minder goed op de hoogte zijn en al gauw zeggen dat vaccinaties verplicht zijn.  Geen enkele vaccinatie is verplicht tenzij u op  (door)reis gaat naar landen die een bewijs van gele koorts- en/ of meningitisvaccinatie eisen zoals bijvoorbeeld bij reizen naar Saudi Arabië tijdens de Hajj.

Op de website van Landelijk Centrum Reizigersadvisering (LCR) kunt u altijd de meest actuele adviezen vinden.

Enkele ziektes

Hieronder worden enkele ziektes beschreven. Wilt u meer informatie over deze of andere ziektes verwijzen wij u naar de websites en de literatuurlijst onder aan het artikel.

Cholera

Cholera is een infectie van de dunne darm die wordt veroorzaakt door de bacterie Vibrio cholerae. Deze bacteriën produceren gifstoffen(toxinen)die de dunne darm stimuleren tot het uitscheiden van grote hoeveelheden vocht(waarin veel mineralen en zouten zitten).' Cholera wordt verspreid door consumptie van besmet water, zeevis, schaaldieren en/ of ander voedsel. Cholera komt voor in delen van Azië, het Midden-Oosten, Afrika en Latijns Amerika.

De verschijnselen variëren van een lichte aanval van diarree tot een ernstig mogelijk dodelijk ziekteverloop. De behandeling bestaat vooral uit het vermijden van besmet water en voedsel. Er bestaat een choleravaccin wat slechts ten dele bescherming biedt en daarom niet aangeraden wordt.

Gele Koorts

Gele koorts is een ziekte die wordt veroorzaakt door het Flavi- virus wat wordt overgedragen door besmette muggen. Gele koorts komt voor in Zuid-Amerika en Afrika. De verschijnselen variëren van een griepachtig gevoel tot hevige aanvallen van misselijkheid, overgeven, bloedingen, buikpijnen en een geel worden van de huid. Wie eenmaal gele koorts heeft gehad is voor het leven immuun.

Er bestaat een vaccin wat volgens de reguliere geneeskunde bijna 100% effectief is. Er wordt één injectie gegeven die een periode van 10 jaar immuniteit op zou leveren.

Mensen met koorts, kanker, aids, een allergie voor eieren/ antibiotica , mensen die steroïden slikken en mensen die radiotherapie krijgen, zwangeren en kinderen onder de 9 maanden lopen meer risico op bijwerkingen.

Hepatitis

Hepatitis is een ontsteking van de lever door meerdere oorzaken. Er zijn meerdere vormen bekent van hepatitis, zij worden aangeduid met letters(A,B,C,D,E) Alle vormen worden veroorzaakt door een virus.

Hepatitis A

Dit virus wordt overgebracht via de ontlasting van de één naar de mond van de ander. DUS ALTIJD GOED UW HANDEN WASSEN EN AFDROGEN. Hepatitis A kan in elk land voorkomen maar ziet men voornamelijk in ontwikkelingslanden.

De verschijnselen lijken in het begin op griep(slap, verhoging, spierpijn). Daarbij komt vaak misselijkheid, verminderde eetlust en pijn in de bovenbuik voor. Na de eerste verschijnselen kan geelzucht ontstaan omdat de lever ontstoken is en zijn werk niet meer goed kan doen(bilirubine wordt niet uit het bloed verwijderd). De verschijnselen verdwijnen na twee tot drie weken maar men voelt zich nog lang slap en gedeprimeerd. De behandeling bestaat uit een goede hygiëne en een vaccin.

Er is een vaccin wat een mogelijke langere bescherming geeft voor mensen boven de 16 jaar. Verder is er een passieve immunisatie mogelijk in de vorm van een injectie met menselijke immunoglobuline(antistoffen). Deze biedt ongeveer 4 maanden bescherming en wordt afgeraden voor zwangeren.

Hepatitis B

Hepatitis B is geen ziekte waar de reiziger snel mee te maken zal hebben. Deze ziekte wordt overgedragen via seksueel contact, niet steriele chirurgie, onsteriele naalden en mogelijk door bepaalde insectenbeten(niet bewezen). Er bestaat een vaccinatie die bestaat uit 3 injecties met een tussenperiode van 1 tot 5 maanden. Om bescherming te bieden moet de gevaccineerde wel een bepaalde hoeveelheid antistoffen aanmaken. Dit wordt middels een bloedtest nagegaan. In veel literatuur wordt tegenwoordig melding gemaakt van bijwerkingen van dit vaccin zoals multiple sclerose en het vermoeidheidssyndroom.

Reizigersdiarree

Dertig tot tachtig procent van de reizigers naar de (sub)tropen wordt getroffen door diarree. Men noemt het diarree bij drie of meer lozingen van ongevormde of waterige ontlasting per dag. Diarree kan vele oorzaken hebben, hieronder enkele voorbeelden. Giardiasis is een aanhoudende waterige diarree die langer aanhoudt dan 14 dagen. Een stinkende en bleke ontlasting zijn hier de kenmerken. Geneest meestal vanzelf binnen 3 maanden.

Gastro-enteritis is een algemene term voor aandoeningen die worden veroorzaakt door een infectie. De verschijnselen zijn verlies van eetlust, misselijkheid, braken, lichte tot ernstige diarree, kramp en buikpijn. Micro-organismen(bacteriën/ virussen)die zich in water en/ of voedsel bevinden kunnen ons besmetten. Ook mensen kunnen elkaar besmetten als er niet voldoende rekening wordt gehouden met de hygiëne. Belangrijk is voldoende vocht en ook zouten binnen te krijgen daar uitdroging, zeker in een warm land, al snel optreed.

Dysenterie

Dysenterie kent twee vormen, de bacillaire en de amoebe vorm.

De bacillaire vorm(Shigellose)wordt veroorzaakt door de bacterie Shigella en verspreidt zich door contact met de ontlasting van geïnfecteerden. Verschijnselen zijn koorts, minder eetlust, irritatie, misselijkheid, diarree, braken en buikpijn. Later kan er pus, slijm en bloed bij de ontlasting komen en de frequentie van ontlasting per dag neemt toe(soms tot 20 keer per dag). In de meeste gevallen herstelt de ziekte na 4 tot 8 dagen. Vooral het aanvullen van vocht en zouten is belangrijk. De amoebe vorm is een infectie van de dikke darm en wordt veroorzaakt door de parasiet Entamoeba histolytica. Deze wordt gevonden in Groot Brittannië, Noord Europa, Amerika maar is algemener in de (sub)tropen. De verschijnselen zijn vaak vaag en wisselend namelijk afwisselend diarree en harde ontlasting, winderigheid en verstopping. Soms is de buik gevoelig en er kan slijm en bloed bij de ontlasting zitten. De meeste mensen zeker in gematigde klimaten zijn besmet, maar hebben veelal weinig klachten.

Behandeling bestaat uit verschillende medicijnen. Zorg dus voor een goede hygiëne en voldoende vocht en zouten.

Tetanus

Tetanus is een ziekte die veroorzaakt wordt door een gifstof(toxine)afkomstig van de bacterie Clostridium tetani. De verschijnselen zijn rusteloosheid, problemen met slikken, keelpijn, rillingen, spierkrampen en stijfheid in nek, armen en benen.

Het meest voorkomende en kenmerkende symptoom is de kaakstijfheid(kaakklem). Tetanus kan een dodelijk verloop hebben en besmetting geeft geen immuniteit. De bacterie vermenigvuldigt zich in wonden die weinig of niet bloeden en waar geen zuurstof bij kan.Denk hierbij aan beten afkomstig van dieren, steek- en prikwonden, brandwonden, bevriezing, verbrijzeling, open botfracturen, straat- en tuinverwondingen. Het is dus van belang wonden even goed te laten bloeden en indien mogelijk niet geheel af te sluiten van de buitenlucht.

Behandeling bestaat uit het voorkomen van bovengenoemde wonden en vaccinatie.

In Nederland is het tetanusvaccin opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma en wordt gegeven met 2,3,4 en 10 maanden en herhaald op 4 en 9 jarige leeftijd.

Voor een aantal landen wordt het DTP(Difterie/ Tetanus/ Polio)vaccin geadviseerd. Na een risicovolle verwonding wanneer de betreffende niet ingeënt is wordt éénmalig een antistof(immunoglobuline)gegeven en een toxoïd(een ongiftig gemaakte toxine).

Dit moet twee maal herhaald worden, na 4 weken en na 3 tot 12 maanden om optimale bescherming te geven. Is de betreffende wel ingeënt maar is dit langer dan 5 jaar geleden dan wordt volstaan met een éénmalig vaccin. Is het langer dan 10 jaar geleden dan wordt naast het vaccin ook nog éénmalig de antistoffen gegeven. Van de verschillende vaccins zijn in de literatuur meerdere bijwerkingen bekend zoals verergering van astmatische klachten, aanhoudend griepgevoel, onderdrukking van de afweer met als gevolg grotere gevoeligheid voor ziektes.

Tyfus

Tyfus wordt veroorzaakt door de bacterie Salmonella typhi en verspreid zich van mens tot mens via besmet eten/ drinken en sanitaire voorzieningen. De verschijnselen lijken in eerste instantie op een zware griep maar daarna volgt een hardnekkige koorts, bloederige diarree en delirium. Tyfus kan vanwege de complicaties(darmbloedingen, verscheuring van de darmen) levensgevaarlijk zijn. Behandeling bestaat uit een goede hygiëne en vaccinatie. Het vaccin bestaat uit twee injecties met een tussenpose van 4 tot 6 weken. De bescherming is redelijk maar geen 100%. Zwangeren, kinderen en mensen met koorts wordt de vaccinatie afgeraden.

Malaria

Malaria besmet op jaarbasis 300 tot 500 miljoen gevallen op jaarbasis en verloopt voor 1,5 tot 2,7 miljone mensen dodelijk. Malaria kent meerdere vormen en alleen de malaria tropica is dodelijk. De ziekte wordt overgebracht door de steek van een muskiet(anopheles mug). Alleen de vrouwelijke muskieten brengen via hun steek de parasiet bij de mens.De parasiet zit in het speeksel van deze vrouwelijke mug(niet bij allemaal) en komt via de steek bij de mens in de bloedbaan. Vandaar uit gaat de parasiet naar de lever en deelt zich daar(er zijn tot dan nog geen klachten). Na de deling komen ze weer in de bloedbaan en maken daar de rode bloedlichaampjes kapot. Als die bloedlichaampjes kapot gaan komen er giftige stoffen vrij en die veroorzaken een malaria- aanval.

Bij de tropica vorm is er of geen koorts, zijn er koortsaanvallen of is er steeds koorts. Na ongeveer 7 tot 30 dagen(tot maximaal 3 maanden na besmetting) beginnen de klachten. Bij de tropica vorm kan er bloedarmoede optreden en kunnen door de vele kapotte rode bloedlichaampjes en giftige stoffen bloedvaten dichtslibben. Als dit gebeurt kunnen organen niet meer goed werken en dat kan de dood tot gevolg hebben. De malariamug steekt vooral tussen zonsondergang en zonsopgang en mensen met zweetvoeten zijn vaak meer in trek. De steekplek zelf laat geen jeukende plek achter en de zoem van de mug is zo hoog dat je er vaak juist beter van slaapt. Malaria komt voornamelijk voor in gebieden rond de evenaar.

 Preventie

Vermijd broedplaatsen(moerasachtige plekken)

Klamboes met een minimale doses aan permetrine van 0,2 gram/m²

Insectenrepellants(DEET; elke dosering werkt alleen een sterkere dosering werkt langer)

Bedekkende kleding

Medicijnen

Malariamiddelen

Het probleem met malariamiddelen is dat op den duur resistentie optreedt en zij dus niet meer werkbaar zijn. Daarnaast hebben deze middelen minder tot ernstige bijwerkingen.

Hieronder volgen enkele voorbeelden.

Chloroquine(Nivaquine) wordt zowel preventief als na besmetting gebruikt. In bijna alle landen is de mug al resistent tegen dit middel. Bijwerking zijn misselijkheid, braken, diarree, huiduitslag, overgevoeligheid voor licht, haaruitval, jeuk, duizeligheid en afwijkingen van het netvlies.

Kinine(bast van de kinaboom) is al een oud middel wat vaak nog goed werkt zeker na een besmetting. In veel gebieden is er echter al resistentie tegen dit middel en daarom wordt het alleen gebruikt na besmetting. De bijwerkingen zijn; oog -en oorklachten, blijvende doofheid, hartklachten en misselijkheid, duizeligheid, trillend handen, hoofdpijn, rillingen, nachtblindheid, wazig en dubbelzien, moeite met het onderscheiden van kleuren en allergische reacties. Kinine zit in tonic en bitter lemon maar je moet er dan wel 10 tot 20 liter van drinken om aan de werkzame hoeveelheid te komen.

Halofantrine is veelal effectief en geeft nog weinig resistentie. Het wordt alleen nogal wisselend opgenomen per persoon. Bijwerking; hartritmestoornissen.

Tafenoquin(Etaquin) of Primaquin wordt met goed resultaat gebruikt bij andere vormen van malaria. Het is een middel wat alleen voor behandeling gebruikt wordt.  Deze vormen(vivax, ovale) kunnen maanden en soms jaren in de lever blijven zonder daar klachten te geven. Bij een verlaagde weerstand, een griep, komen de klachten dan naar boven. Om dit medicijn te gebruiken wordt de persoon eerst getest op een bepaalde  nzymziekte(G-6-PD). De mensen die deze enzymziekte hebben verdragen deze medicijnen niet. Bijwerkingen zijn misselijkheid, braken, buikpijn, hoofdpijn, jeuk, problemen met het scherp stellen van de ogen en afwijkingen van het bloed.

Arthemeter(Artesunate/ Riamet) is een heel oud chinees middel gemaakt van de Quinghaosuplant. Het is veelal effectief en kent weinig bijwerkingen. Het is in Nederland nog niet geregistreerd en wordt alleen na besmetting ingezet.

Mefloquinine(=Lariam) is effectief en kent een gedeeltelijke resistentie in ZO. Azië. Lariam staat erg ter discussie vanwege de bijwerkingen. Lariam maakt bepaalde processen in het lichaam makkelijker waardoor storingen kunnen optreden. Deze treden meestal op na de eerste 2 tot 4 weken. Het blijkt wel dat een goede dosering op lichaamsgewicht de ernst van een aantal bijwerkingen kan verminderen en dat magere mensen gevoeliger zijn. Bijwerkingen zijn; extreem zweten, misselijkheid, diarree, opwinding, nachtmerries, coördinatiestoornissen, psychose, versterkt epileptische klachten en de klachten van depressiviteit. Met Lariam moet de reiziger 3 weken voor de reis beginnen tot 4 weken na de reis.

Proguanil(=Paludrine) wordt preventief gebruikt. Bijwerkingen zijn zweertjes in de mond en keel, braken, maagpijn, bloed bij de urine, haaruitval en vervellen van de huid van de handpalmen en voetzolen.

Malarone(bevat Proguanil en Atovaquon) is effectief en kent weinig bijwerkingen. Het bestaat sinds 2000 en is erg duur. Bijwerking zijn misselijkheid, buikpijn, diarree, braken, duizeligheid, koorts, slapeloosheid, huiduitslag. Malarone heeft een korte halfwaardetijd, dit betekent dat het niet lang in het lichaam blijft. Malarone wordt zowel preventief als na besmetting gebruikt.Preventief moet men 1 dag voor de reis beginnen tot een week na de reis.

 Risicogroepen

De niet immune reiziger.

Mensen die in de tropen zijn geboren en meerdere malariabesmettingen hebben meegemaakt bouwen een soort semi- immuniteit op. Deze verdwijnt echter wanneer zij hun geboortestreek langer dan 6 maanden verlaten.

Mensen die geen profylaxe nemen

Zwangerschap. Het lichaam van de vrouw stelt in die negen maanden alles in het werk afstoting te voorkomen en dit betekent dat een deel van de afweer onderdrukt is. Op deze manier zijn zij gevoeliger voor besmetting.

Mensen waarbij de milt is verwijderd. Deze ruimt namelijk kapotte rode bloedlichaampjes en parasieten op.

Mensen waarbij het immuunsysteem(de afweer) onderdrukt is. Bijvoorbeeld mensen die chemotherapie ondergaan, mensen die medicijnen slikken uit de groep van de corticosteroïden.

Bovenstaande is een korte weergave van een aantal ziektes, het voorkomen ervan en hun mogelijke behandeling.  Wilt u meer weten dan kunt u terecht bij de websites.Onder aan dit artikel vermelden wij  tevens een aantal boeken. Bedenk dat u zelf veel kunt doen om ziektes te voorkomen. Zoals u weet staat de vereniging kritisch tegenover het vaccineren. Dit betekent dat er ook aan de vele vaccinaties betreffende tropische ziektes nadelen kleven.

 Boeken

1.Medisch handboek voor de wereldreiziger  Simon Joukes ISBN;9038900589

2.Medicijnen  Ivan Wolffers    ISBN;9025497381